Car Lazar

Knez Lazar, koji je vladao od 1371. do 1389. u oblasti triju Morava, predstavlja jednog od najvažnijih srpskih vladara u to vreme. Proslavio se učešćem u Kosovskoj bici, u kojoj je i izgubio život, ali koja ga je, ujedno, svrstala u red besmrtnika...
O kneževom životu pre početka vladavine i o njegovim precima, ne zna se, mnogo. Prema oskudnim podacima koji su zabeleženi, knežev otac je bio Pribac Hrebeljanović, iz Prilepca, kod Novoga Brda. On je bio značajna ličnost na dvoru cara Dušana Silnog. Obavljao je posao logofeta, sluge ili peharnika. Na osnovu patronima Hrebeljanović, može se zaključiti da se deda kneza Lazara zvao Hrebeljan, za kog ne postoje pouzdani istorijski podaci. Od bliže porodice, knez Lazar je imao i sestru Draganu (Draginju?) koja je bila udata za čelnika Musu. Inače, ime Lazar je jevrejskog porekla, ”El’azar”, što znači “Božja pomoć”...
Knez Lazar je, još kao mladić, doveden u službu na dvor cara Dušana koji je ubrzo ocenio Lazareve sposobnosti i vrline, pa ga je postavio za prvog u dvoru.
Car Dušan ženi Lazara svojom rođakom Milicom, ćerkom kneza Vratka, potomka Nemanjića, po Vukanu. Dao mu je i jedan deo države na upravljanje, gde su kneza Lazara svi voleli i poštovali...
Knez Lazar je pokušao da nastavi tradiciju Nemanjića, ali mu dešavanja u zemlji nisu išla u prilog. Krizno vreme od smrti cara Dušana pa do učvršćenja na vlasti kneza Lazara, u još slobodnom delu Srbije, unelo je surevnjivost u ponašanje i uzajamne odnose oblasnih gospodara. Pored tih unutrašnjih nesuglasica, sve se jače osećala i opasnost od Turaka koji su, već, zauzeli dobar deo srpske zemlje, pa su, čak, često upadali i u moravsku Srbiju kneza Lazara.
Knez Lazar se titulisao kao “gospodar svih Srba”... i upotrebljavao vladarsko ime Stefan. Crkva je priznala kneza Lazara za suverenog samodržavnog vladara svih Srba, a takvim ga smatra i Carigradska patrijaršija koja se knezu Lazaru, u pismu iz 1386, obraća kao "preuzvišenom knezu sve Srbije". Knez Lazar je postavio pitanje skidanja crkvene anateme sa Srbije kod odgovornih u Carigradu. Carigradski patrijarh Filotej, poslao je jeromonahe Mateja i Marka da u Srbiji svečano objave skidanje anateme. Oktobra 1375, za srpskog patrijarha, izabran je Jefrem, poreklom Bugarin, ali Hilandarac...
Župan Nikola Altomanović je, posle pokušaja da pomoću Venecije oduzme od Dubrovnika Ston i Pelješac, doživeo slom. Uplitanje Venecije na obalama istočnog Jadrana, pogodilo je ugarske interese. Zato je kralj Ludvig I podstakao bosanskog bana Tvrtka i svog vazala, kneza Lazara, da se obračunaju s Nikolom Altomanovićem. Godine 1373, župan NIkola je pobeđen - pobedili su ga udruženi saveznici i pomoćne ugarske čete. Župan je uhvaćen u Užicu i oslepljen, a njegove posede su podelili ban Tvrtko i knez Lazar. Knez Lazar je sa svojim srodnicima Musićima i zetom Vukom Brankovićem, dobio krajeve od Rudnika do Kosova. Knez Lazar je 1379. napao Radiča Rastislavića i oduzeo mu Kučevo i Braničevo. Posle smrti kralja Ludviga, knez Lazar je napao Golubac i Beograd. Tako je oblast, u kojoj je vladao, obuhvatala predele od izvorišta reke Morave do Save i Dunava, s gradovima: Niš, Kruševac, Užice, Novo Brdo i Rudnik. Bračnim vezama je učvrstio svoje pozicije. Kćer Maru je udao za Vuka Brankovića, Jelenu za Đurđa II Stracimirovića Balšića, treću kćer je udao za bugarskog velikaša Šišmana, a četvrtu za velikaša Nikolu Gorjanskog Mlađeg. Kasnije se Olivera, peta, najmlađa kćer, udala, pod moranje, za Bajazita...
Kad je sultan Murat podigao vojsku na kneza Lazara i Srbiju, knez Lazar je sazvao velmože, podanike i prijatelje uoči bitke, da mu svesrdno pomognu u odbrani Srbije, a i Evrope.Neki vladari su se odazvali kneževom pozivu, prvenstveno njegovi zetovi... i na Vidovdan, 28.VI 1389, izašli su na Kosovo polje da odbrane Srbiju od najezde Turaka.
U tom boju je poginuo knez Lazar. Kneza Lazara i još nekoliko srpskih velmoža, uhvatili su Turci i posekli ih na licu mesta, još dok je sultan Murat bio u životu, ali ne zadugo...

oOo