Jos u doba neolita postojala je ljudska naseobina u podrucju zvanom Trebič, 5 km zapadno od Sokobanje. Stručnjaci Arheoloskog instituta Srpske akademije nauka 1968. godine obavili su istrazivanja na lokalitetu Trebic. Iz doba neolita pronasli su nozic od kremena koji je, verovatno, sluzio za obradu koze, sekire, razne alatke i jos neke predmete pokucstva.
Iz perioda II i III veka na ovom mestu arheolozi su otkrili rimske grobnice. U njima su pronadjena dva zlatna polulivena prstena sa gemom na kojoj je bio urezan lik pcele, zatim dugmad ispunjena olovom, prsten od bronzane zice u obliku stilizovanih zmijskih glava, brozani predmet za kozmetiku sa kostanim ukrasima itd.
Legenda o boravku Rimljana u ovom kraju ukazuje na postanak imena Trebic. To je narodna prica o reci Moravici koja tece pored Soko-grada podignutog na okomitoj steni, koji je bilo tesko osvojiti. Rimljani su nastojali da osvoje tvrdi Soko-grad. Kada im to ratnickom vestinom nije uspelo, pregradili su reku da snagom vode osvoje tvrdjavu. Voda je, medjutim, probila branu i poplavila rimsko naselje. U narodu je ostala prica – voda istrebila selo. Tako nastade ime Trebic. A tamo gde je voda probila branu – prevalila preko ustave, ostade ime Prevalac.
U selo Nikolinac, pored sokobanje, 1930. godine otkrivena je usamljena rimska grobnica. Verovatno da se radi o grobnicama pored puta koji je tuda prolazio u rimsko doba do Nisa, preko Bovna, za Svrljig. U blizini je pronadjena i neobicna statua boga Merkura u mermeru.
U rimsko doba Sokobanja je bila povezana sa susednim oblastima drumom koji je prolazio klisurom Moravica, pored Bovna, desnom obalom Juzne Morave do Nisa. Kako pominje istoricar Konstantin Jiricek (1854 – 1918), stanovnistvu su jos i sada poznati ostaci tog puta.
